راهنمای جامع تعمیر اساسی جعبه فرمان برقی تویوتا روفور | TOYOTA RAV4 EPS

جعبه فرمان برقی (EPS) تویوتا روفور با گذشت کیلومتر بالا و شرایط سخت کاری ممکن است ساییدگی بوش‌ها، فرسایش دنده پینیون یا خرابی سنسور گشتاور رخ دهد. این راهنما شامل مراحل کامل بازکردن، تعمیر و نصب مجدد جعبه فرمان برقی است.

ابزار و تجهیزات لازم

• جک و پایه ثابت برای ستون جلو

• آچار‌های یک‌سری و دوسر رینگی (۸–۱۹ میلی‌متر)

• آچار ترک‌متر

• پیچ‌گوشتی دسته بلند و آلن

• ابزار جداکننده سیبک فرمان (Ball joint separator)

• گریس مخصوص فرمان برقی

• کیت بوش و واشر‌های اورینگ (Seal kit)

• اسفنج نرم، برس سیمی نرم و محلول پاک‌کننده

• نرم‌افزار دیاگ تویوتا (Techstream) برای کالیبراسیون نهایی

۱. جداسازی سیستم فرمان برقی

1. باتری را از منفی جدا کنید تا از اختلال در سیستم الکتریکی جلوگیری شود.

2. چرخ‌های جلو را در وضعیت مستقیم قرار داده و خودرو را با جک بالا ببرید.

3. زیر پوش‌های محفظه موتور و گلگیر‌ها را باز کنید تا به جعبه فرمان دسترسی پیدا کنید.

4. سوکت‌ برق EPS را با دقت از جعبه فرمان جدا کنید.

5. سیبک انتهای هر دو سر میله فرمان را با ابزار جداکننده جدا کنید.

6. شفت رابط فرمان به ستون را از جعبه فرمان آزاد کنید.

7. پیچ‌های نصب جعبه فرمان را با آچار یک‌سری باز کرده و جعبه فرمان را خارج کنید.

۲. باز کردن و جداسازی اجزای داخلی

1. جعبه فرمان را روی میز کار قرار داده و با آچار آلن، پیچ‌های بدنه را باز کنید.

2. کاور موتور الکتریکی را جدا کرده و موتور را با دقت از بدنه خارج کنید.

3. شفت دنده پینیون و ریل دنده (Rack) را از داخل پوسته بیرون بیاورید.

4. سنسور گشتاور (Torque Sensor) را که معمولاً در نزدیکی موتور قرار دارد، باز کرده و جدا کنید.

5. بست‌های نگهدارنده بوش‌ها و اورینگ‌ها را جدا کنید تا قطعات فرسوده بیرون کشیده شوند.

در ادامه، مراحل بازکردن و جداسازی قطعات داخلی جعبه فرمان برقی تویوتا روفور را به‌صورت کاملاً جز به جز و شماره‌گذاری‌شده مرور می‌کنیم:

1. ایمن‌سازی اولیه

   • باتری را از قطب منفی جدا کنید تا از هرگونه جریان الکتریکی جلوگیری شود.

   • چرخ‌های جلو را در وضعیت مستقیم قفل کنید.

2. دسترسی به جعبه فرمان

   1. خودرو را روی جک بالا ببرید و زیرش را با پایه ثابت ایمن کنید.

   2. چرخ‌های جلو را باز کنید تا دسترسی به محفظه زیر گلگیر و کنار جعبه فرمان آزاد شود.

   3. کاور پلاستیکی محافظ زیر موتور و پوشش‌های گلگیر را با پیچ‌گوشتی مناسب باز کنید.

3. قطع ارتباط مکانیکی و برقی

   1. سوکت برق EPS را به‌صورت قفل‌شدنی (با زبانه) باز کرده و جدا کنید.

   2. بست کمربندی (کابل‌بند) سیم‌کشی موتور EPS را آزاد کنید.

   3. مهره شفت رابط ستون فرمان به جعبه فرمان را با آچار ۱۴ میلی‌متر باز کنید.

4. جداکردن شفت رابط فرمان

   1. فرمان را در حالت مستقیم نگه‌دارید.

   2. شفت رابط (پیچ و مهره) را کاملاً شل کرده و به‌آرامی از توپی داخل جعبه فرمان بیرون بکشید.

5. بازکردن پیچ‌های نصب بدنه

   1. روی پوسته جعبه فرمان، ۴ پیچ اصلی M10‌–‌M12 قرار دارد؛ آن‌ها را با آچار یک‌سری یا آچار ترک‌متر و تورک مناسب باز کنید.

   2. پیچ‌های نگهدارنده کاور موتور الکتریکی (معمولاً 4–6 عدد پیچ آلن 5 میلی‌متری) را باز نمایید.

6. جداسازی موتور الکتریکی EPS

   1. پس از بازکردن پیچ‌های آلن، کاور موتور را به‌آرامی عقب بکشید.

   2. موتور را از داخل پوسته بیرون آورده و سیم‌پیچ‌ها را با احتیاط کنترل کنید تا آسیب نبیند.

7. باز کردن پوشش سنسور گشتاور

   1. سنسور گشتاور در محل اتصال شفت پینیون قرار دارد و با 2–4 پیچ آلن کوچک نگه‌داشته شده.

   2. پیچ‌ها را باز کرده و سنسور را به‌صورت مجموعه‌ای (شامل هال یا شنت شرینگ) جدا کنید.

8. خارج کردن شفت پینیون

   1. شفت پینیون را با نگه‌داشتن انتهای شیار دار، کمی جلو و عقب بکشید تا از چرخ‌دنده داخلی آزاد شود.

   2. شفت را با دقت از پوسته بیرون بیاورید.

9. بازکردن بست‌های بوش و اورینگ

   1. داخل پوسته، بوش‌های نگهدارنده و واشرهای اورینگ دور ریل دنده قرار دارند.

   2. با یک پیچ‌گوشتی تخت کوچک، اورینگ‌ها را به‌آرامی بلند کرده و خارج کنید.

   3. بوش‌ها (پلاستیکی یا برنزی) را با فشار اندک از جایگاه خود بیرون بیاورید.

10. خارج کردن ریل دنده (Rack)

    • پس از برداشتن بوش‌ها، ریل دنده را مستقیماً بیرون بکشید.

    • در صورت گیر کردن، چند ضربه ملایم با دسته آچار پلاستیکی به انتهای ریل وارد کنید.

11. تمیزکاری محل نصب قطعات

    • اکنون پوسته خالی آماده تمیزکاری و بررسی آسیب‌های احتمالی است.

    • با برس سیمی نرم و محلول پاک‌کننده، داخل پوسته را پاک کنید.

با پیروی از این ۱۱ مرحله می‌توانید تمامی اجزای داخلی جعبه فرمان برقی تویوتا روفور را به‌طور کامل و بدون آسیب جداسازی کنید.

۳. تمیزکاری و بازرسی قطعات

• تمامی قطعات فلزی را با برس سیمی نرم و محلول پاک‌کننده رسوبات و گریس کهنه را بردارید.

• شفت پینیون و سطح دنده ریل را از نظر سائیدگی یا ترک بررسی کنید.

• بوش‌ها، یاتاقان‌ها و واشر‌های اورینگ را از نظر تغییر شکل یا ترک بررسی کرده و در صورت نیاز تعویض کنید.

• موتور الکتریکی را با پمپ هوا (بدون رطوبت) و هوای کنترل‌شده تمیز کنید.

۴. تعویض قطعات معیوب

• بوش‌ها و واشر‌های اورینگ را حتماً با قطعات اصلی (OEM) جایگزین کنید.

• اگر دنده‌ها بیش از حد فرسوده باشند، کل ریل دنده و شفت پینیون را به صورت یک‌جا تعویض کنید.

• سنسور گشتاور و موتور در صورت عدم پاسخگویی یا نویز ناخواسته باید جا‌به‌جا شوند.

۵. روانکاری و مونتاژ مجدد

1. قبل از مونتاژ، روی تمامی سطوح فلزی و دنده‌ها گریس مخصوص EPS بمالید.

2. شفت پینیون را درون ریل قرار دهید و مطمئن شوید حرکت آن نرم و بدون گیرکردن است.

3. سنسور گشتاور و موتور الکتریکی را در محل خود با گشتاور درج‌شده در دفترچه فنی ببندید.

4. کاور بدنه را بسته و پیچ‌های بدنه را با تورک‌متر در گشتاور مشخص‌شده محکم کنید.

۶. نصب مجدد جعبه فرمان

1. جعبه فرمان را در محل خود قرار داده و پیچ‌های نصب را به ترتیب و با گشتاور توصیه‌شده ببندید.

2. شفت رابط به ستون فرمان و سیبک را متصل کنید.

3. سوکت برق EPS را وصل کنید و پوش‌ها را در جای خود قرار دهید.

4. باتری را مجدداً به ترمینال منفی متصل نمایید.

۷. کالیبراسیون و آزمون نهایی

• با استفاده از دستگاه دیاگ Toyota Tec stream، بررسی کنید که نسخه‌ نرم‌افزاری ECU فرمان (Calibration ID) به‌روز بوده و در صورت نیاز با توجه به اطلاعیه فنی T-SB-0134-16 عملیات فلش‌ری‌پرگرام انجام دهید.

• پس از کالیبراسیون صفر نقطه (Zero Point Calibration)، هیچ کد خطایی در حافظه ECU نباید مشاهده شود.

• خودرو را در حالت پارک روشن کرده و با چرخش فرمان از قفل به قفل مطمئن شوید فرمان بدون سروصدا و گیرکردن حرکت می‌کند.

• در نهایت با سرعت کم (۵ تا ۱۰ کیلومتر بر ساعت) و سپس سرعت‌های بالاتر آزمون رانندگی انجام دهید تا از صحت عملکرد سیستم EPS اطمینان حاصل شود.

نکات کلیدی

• همیشه از قطعات OEM تویوتا برای بوش‌ها، واشر‌ها و سنسور گشتاور استفاده کنید.

• پیش از هر اقدامی، باتری را از منفی جدا کنید تا از آسیب به ECU جلوگیری شود.

• پس از مونتاژ، کالیبراسیون صفر نقطه الزامی است و بدون آن عملکرد EPS ناقص خواهد بود.

با رعایت دقیق این مراحل و نکات فنی، می‌توانید عملیات تعمیر اساسی جعبه فرمان برقی تویوتا روفور را با موفقیت انجام دهید و عمر مفید سیستم فرمان را افزایش دهید.

گردآورنده: محمد شمسی